Halı yıkama ile ilgili her toplantıda en çok konuşulan konuların başında fiyatlandırma ve fiyat istikrarı gelmektedir. Yüzlerce halı yıkamacı dostumuzla görüşüyoruz. Genellikle bu konuda yeterli malûmatları olmadığını; rastgele ve sadece rekabet endişesi ile fiyat belirlediklerini, dolayısıyla emeklerinin karşılığını alamadıklarını üzülerek müşahede ediyoruz. Sonuçta sektör, işletme devir hızı en yüksek sektör haline geliyor.
Konunun önemini daha müşahhas hale getirmek için yaşadığım bir hadiseyi paylaşarak başlamak istiyorum. Sevdiğimiz eski bir müşterimiz fuarda ziyaretimize gelmişti. Kaç paraya yıkadıklarını sordum. Söylediği metrekare fiyatı çok düşüktü. Hayretle "nasıl para kazanıyorsunuz" diye sordum. "Abi biz iyi kazanıyoruz, bölgede en çok biz halı yıkıyoruz" deyince şaşkınlığım daha da arttı. Nasıl oluyor bu? dedim. "Abi dedi. Biz babam ve üç kardeşimle birlikte çalışıyoruz. Dükkan da kendimizin, kira vermiyoruz. Allah bereket versin. Kazanıyoruz." Artık dayanamadım. Samimiyetlerine ve yaşıma güvenerek sesimi bir hayli yükselterek elime kağıt-kalem alarak sordum. Dükkanı kiraya verseniz kaça verirsiniz? 5.000 ₺ kabul edelim. Siz başka bir yerde asgari ücretle çalışsanız 3.000’er ₺ alsanız, 4 kişi 12.000 ₺ yapar. Etti 17.000 ₺. Siz ayda bu kadar para kazanıyor musunuz? Rengi attı, morali bozuldu, lafın nereye gittiğinin farkına vardı. "Eğer 17.000 ₺’nin üstünde kazanıyorsanız kar ediyorsunuz. Aksi takdirde siz ancak kiranızı ve maaşlarınızı alabiliyorsunuz. Girdiğiniz riskin karşılığı yok! Üstelik bu hesabın içinde daha makina, ekipman ve araç amortismanları da yok" dedim. Sonra uzunca bir sohbet ettik, teşekkür ederek ayrıldı.
Görüldüğü gibi mesele bir hayli ciddi. Şimdi halı yıkamacı kardeşlerimizi hiç olmazsa asgari seviyede bilgilendirerek işlerini daha bilinçli ve kârlı hale getirmelerine yardımcı olmaya gayret edeceğiz. İnşaallah faydamız olur.
Fiyat nedir? diye başlarsak; kısaca "bir ürün veya hizmetin karşılığında ödenen, ödenmesine razı olunan paradır." diyebiliriz. Fiyatlandırma ise fiyatın, yani sunulan ürün veya hizmetin değerinin, müşterinin ödemek zorunda olduğu miktarın belirlenmesidir. Buna göre fiyatlandırma yaparken nelere dikkat etmemiz, neleri göz önünde bulundurmamız gerekir, hangi faktörler fiyatlandırmaya etki eder? İncelenecek çok başlık var. Biz halı yıkama özeline uygun olarak birkaç başlıkla iktifa edeceğiz.
Maliyetler, hedef kitle, rakip fiyatları, marka konumlandırma, talebin fiyat esnekliği, potansiyel müşterilerin sosyal ve psikolojik analizi...vs.
Bir işletmenin kâr edebilmesi için basit olarak toplam gelirlerinin toplam giderlerinin üstünde olması gerekir. İşletmelerde toplam gelirlerle toplam giderlerin eşit olduğu kar ya da zararın olmadığı duruma "başabaş noktası" denir. Bu noktanın belirlenebilmesi için "başabaş noktası analizi"ne ihtiyaç vardır. Başabaş noktası analizi için maliyet unsurlarını önce 1- Sabit maliyetler 2- Değişken maliyetler olarak ikiye ayırabiliriz. Sabit maliyetler; üretim miktarına bağlı olmaksızın her halükârda işletmenin kasasından çıkan harcamalardır. Mesela; kira, personel gideri, telefon gideri vb. Değişken maliyetler ise üretim miktarına bağlı olarak artan ya da azalan harcamalardır. Şampuan masrafı, mazot gideri, sarf malzemeleri vb. gibi.
Şimdi herhangi bir halı yıkama işletmesi için örnek bir başabaş noktası analizini yapmaya çalışalım.
Yıkama metrekare üzerinden olduğundan kullanacağımız birim metrekare olacak. Değişken masraflarla başlayalım. Bir metrekaredeki maliyetler şöyle olsun;
0,25 ₺. Şampuan
0,15 ₺. Poşet
0,50. ₺. Su
1,45. ₺. Elektrik
1,78. ₺. Mazot
0,14. ₺. Parfüm, leke çıkarıcı
0,10. ₺. Etiket, Barkod vs.
4,37. ₺. Toplam. (Metrekare maliyeti)
Sabit masraflar (aylık)
5000 ₺. Kira
18.000.₺. İşçilik. ( 6000x3)
4.500 ₺. SGK
5.000 ₺. Muhasebe, vergi
3.000 ₺. Telefon, internet, aydınlatma
2.500. ₺. Diğer giderler
38.000. ₺. Toplam aylık gider
Bu işletmenin halının metrekaresini 10 ₺ den yıkadığını düşünelim.
10-4,37 = 5,63
38.000 / 5,63 = 6.750 metrekare bu firmanın başabaş noktası.
25 gün çalışıldığını varsayarsak 6.750/ 25 = 270 metrekare ortalama her gün halı yıkarsa kar-zarar etmeden çalışmış olur. Kar edebilmesi için aynı fiyattan bu metrekarenin üstünde halı yıkayabilmesi gerekecektir.
Metrekare fiyatı daha yüksek olursa başabaş noktası daha aşağıda, düşük olursa daha yukarıda gerçekleşir.
Ortalama yıkadığımız metrekare üzerinden maliyeti dikkate alarak fiyat belirlemeyi örneğimize göre şöyle yapabiliriz. Günde 300 metrekare halı yıkadığımızı var sayalım. 25 çalışma gününde 300x25=7500 metrekare aylık halı yıkamış oluyoruz. Buna göre;
38.000 / 7.500 = 5.07 (metrekare başına düşen sabit maliyet)
5.07 + 4.37 = 9.44 ( Bir metrekare toplam maliyeti)
Bu işletme kar edebilmesi için 9.44 ün üzerinde bir fiyat belirlemesi gerekiyor. Mesela %20 kar etmeyi planlıyorsa fiyatını 9.44x0.20= 1.89 ilave ederek 9.44+1.89=11.33 civarında belirlemelidir.
Şüphesiz bu örnek bir çalışma. Her halı yıkama işletmesine göre, yöresine göre, başka faktörlere göre maliyet unsurları ve miktarları değişecektir. Mesela, mazot gideri aynı gün adrese gitmekle, ertesi gün programlı gitmek arasında %20 civarında farklılık gösterecektir. Örneğimizde makine, araç ve ekipman amortismanları (eskime payları) hiç dikkate alınmamıştır.
Gelecek yazımızda bununla birlikte konunun başka yönlerini incelemeye çalışacağız inşaallah.
Herkese hayırlı, bereketli kazançlar diliyorum.