Dr. Stewart Wolf 1960'lı yıllarda ilginç bir araştırma yaptı. Araştırma Amerika'nın kuzeyinde küçük bir kasaba olan Roseto'da yaşayan insanlarla ilgili. 1882 yılında İtalya'dan göç eden 11 kişinin kurduğu ve tamamı İtalya'nın aynı isimdeki kasabasından göç etmiş insanların oluşturduğu bu topluluk ilginç bir özelliğe sahip. Şimdilerde 2000'e yakın insanın yaşadığı bu kasabada 1960 yılında yapılan sağlık taramasında kalp krizinden ölen 65 yaş altında hiç bir insan yoktu. Aşağıdaki grafikte o yıllarda Amerika'nın genelinde yaşanan kalp krizinden ölüm oranları Roseto ahalisinin çok üzerinde. Bu ilginç istatistiği gören Dr. Stewart Wolf kasaba halkı üzerinde bir dizi araştırma yaparak sağlıklı yaşamın formülünü bulmaya çalıştı.
Öncelikle durumun genetik olup olmadığını öğrenmek için o bölgede yaşayan insanların başka ülkelerdeki akrabalarını bularak kıyaslama yaptı. Amerikan halkının geneli ile benzer hastalıklara sahipti ve istatistiksel olarak aynı verilere sahipti. Yani durum genetik değil.
Çalışma koşulları da değildi. Çünkü gelen ilk grup ve sonrakiler mermer ve taş ocaklarında, yerin metrelerce altında en ağır işlerde çalışıyorlardı.
Acaba sebep beslenme şekilleri mi? Hayır. Ağır yağlı İtalyan yemekleri, jambonlu, sosisli pizzalar, vs. Zeytinyağı bile kullanmıyorlardı.
Kasabanın havasından mıdır diye düşünerek komşu kasabaları inceledi. O da değilmiş. Aynı dağın eteklerindeki diğer komşuları Amerika'nın geneli ile benzer istatistiklere sahipti.
Kasaba halkı ile iyice kaynaşan Dr. Wolf yaşam biçiminin insan sağlığı üzerindeki derin etkisini gördü. Bu insanların birbirine bağlı bir yapısı vardı. Kasabayı ilk kuran insanlar toplum tarafından dışlanınca iyice birbirine kenetlenmiş bir nevi hemşericilik yapmışlardı. Sonradan göç eden tüm Rosetolulara aynı sıcak yuvayı sağlamış, düğünlerine, cemiyetlerine dahil etmiş kaynaşmış bir topluluk olmuşlardı. 21 sivil toplum kuruluşu kurmuşlar. Güler yüzlü, samimi büyük bir aile olmuşlardı. Çoğu evde 3 kuşak bir arada yaşıyordu. Yalnızlıktan, kavgadan, alkolizmden, stresten uzak bir yaşam ortamı kurmuşlardı. İşin garibi kalp krizi dışında kanser, alzheimer, vs hastalıkları da çok azdı. İnsanlar genelde uzun yaşıyor ve yaşlılıktan ölüyordu. Buna Roseto Efekt adını verdiler. Benzer durum dünyanın başka coğrafyalarında eski yaşam tarzlarını koruyan topluluklarda da vardı. Hunza Türkleri, Pakistan, Okinawa Adası, Japonya, Ikaria Adası, Yunanistan, Nicoya, Costa Rica, Sardunya Adası, İtalya, Loma Linda, California.
Değerli arkadaşlar yaşadığımız toplum içerisinde çeşitli anlamlı topluluklara üyeyiz. Hemşeri dernekleri, meslektaş dernekleri, sektörel dernekler, odalar, partiler, vakıflar vs. Biz bu yaşam tarzının membaında yaşıyorduk bir zamanlar. Bizim de dedelerimiz uzun yaşıyor, kalp krizi ve kanser olmuyordu. Bize ne oldu da dünyanın geri kalanından daha fazla kalp krizi geçiriyor, kanser oluyoruz. İnsanlar yaşlanınca neden yalnız kalıyor. Bize ne oldu da birbirimize bırak selam vermeyi, gülümsemeyi bile çok görüyoruz. Bize ne oldu da yaşam tarzımızla birlikte sağlığımızı yitirdik.
Birbirini tutan, birbirini destekleyen tüm mesleki, sektörel dernekler umarım bu bilgiden istifade eder ve üzerindeki ölü toprağını silkeler. Çekirdek aileler geniş aile olur mu bilmiyorum ama umarım evlerimiz stressiz, akraba ilişkilerimiz sağlam, ailelerimiz mutlu bir yaşam ortamına sahip olur. Umarım işyerlerimiz birbirine sevgiyle bağlı çalışma arkadaşları ile dolar. Mesleki örgütlenmelerimiz umarım birbirini destekleyen insanların oluşturduğu, sevgi, saygı, hoşgörü temelli olur. Umarım yitirdiğimiz sağlıklı, huzur dolu yaşamın sırrını bizler de buluruz.
Kaynaklar
1. Outliers - Malcolm Gladwell
2. https://www.pbs.org/video/italian-americans-introduction/
3. https://www.nytimes.com/2008/11/30/books/chapters/chapter-outliers.html
